Το ερμπάριο της Έμιλυ Ντίκινσον

H  Έμιλυ Ντίκινσον (1830-1886) συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους Αμερικανούς ποιητές του 19ου αιώνα παρόλο που το έργο της, με εξαίρεση λιγοστά ποιήματα, γνωστοποιήθηκε μόνο, μετά τον θάνατό της.   Έζησε για το μέγιστο χρονικό διάστημα της σύντομης ζωής της κλεισμένη στο αυστηρό προτεσταντικό περιβάλλον του πατρικού σπιτιού της, έχοντας ελάχιστες κοινωνικές επαφές, κυρίως με φίλους με τους οποίους αλληλογραφούσε. Η ποίησή της σημαδεύτηκε από τη μοναξιά που βίωσε στα χρόνια της ζωής της και τα […]

John Scott Haldane

Όλοι γνωρίζουν ότι ένας δύτης πρέπει να αναδύεται σταδιακά από τα μεγάλα βάθη, έτσι ώστε να αποτρέπεται το ενδεχόμενο της προσβολής του από τη νόσο των δυτών. Και αρκετοί, δυστυχώς όχι όλοι – όπως αποδεικνύουν τα περιστατικά δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα- γνωρίζουν ότι το άοσμο αυτό αέριο προκαλεί το θάνατο από ασφυξία, διότι ανταγωνίζεται το οξυγόνο για τη σύνδεση με το μόριο της αιμοσφαιρίνης. Όλες λοιπόν αυτές οι γνώσεις, αλλά και οι πρακτικές συνέπειες […]

Jane Morris Goodall

Tην 3η Απριλίου του 1934 γεννήθηκε η Jane Morris Goodall, η επιστήμονας με την πλέον μακροχρόνια μελέτη στην συμπεριφορά ενός πρωτεύοντος (χιμπαντζή), πλην του ανθρώπου και μια εμβληματική ακτιβίστρια με μεγάλο περιβαλλοντικό και ανθρωπιστικό έργο. Η Goodall όταν έφθανε την 14η Ιουλίου του 1960 στις όχθες της λίμνης Ταγκανίκα, με σκοπό τη μελέτη της συμπεριφοράς των χιμπαντζήδων, δεν είχε πανεπιστημιακή μόρφωση, δεν είχε χρηματοδότηση και τα μόνο εφόδιά της ήταν, το αστείρευτο πάθος της για […]

Μια επιβεβλημένη… οπισθοδρομική καινοτομία

«Η Βιολογία μπορεί να χωριστεί στη μελέτη των άμεσων αιτιοτήτων, δηλαδή τη μελέτη των επιστημών της Φυσιολογίας (με την ευρεία έννοια) και στη μελέτη των απώτατων αιτιοτήτων (εξελικτικών), που είναι το αντικείμενο της Φυσικής Ιστορίας» είχε πει ο μεγάλος εξελικτικός Ernst Mayr, και είχαμε δημοσιεύσει και εμείς, στα αποφθέγματα που κατά καιρούς αναρτούμε. Αυτή λοιπόν η μελέτη των απώτατων αιτιοτήτων, η Φυσική Ιστορία, τις τελευταίες δεκαετίες έχει υποχωρήσει, αν δεν έχει εγκαταλειφθεί στο Ελληνικό σχολείο, στο […]

Εx libris: Τα μικροσκοπικά αριστουργήματα του εσώφυλλου των βιβλίων

Πριν μερικά χρόνια ένας συνάδελφος είχε μυήσει τη σελίδα στις περίτεχνες μικρές ετικέτες ή σφραγίδες με τις οποίες, κατά τον 15ο ως και τον  19ο, κυρίως, αιώνα, ο κάτοχος ενός βιβλίου,  φυσικό πρόσωπο, βιβλιοθήκη ή οργανισμός, επεσήμαινε την ιδιοκτησία του σε αυτό. Οι ετικέτες αυτές που ονομάζονταν ex libris (που στα λατινικά σημαίνει: Από το βιβλίο του, από τη βιβλιoθήκη του), απεικόνιζαν το έμβλημα του κατόχου του βιβλίου και η πρακτική χρησιμότητά τους ήταν να περιορίζεται το […]

Πώς πεθαίνει ένα όμορφο μυαλό;

H σελίδα αποστρέφεται την αναφορά στα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας, παρότι συντάσσεται από εκπαιδευτικό. Συνήθως τέτοιες συζητήσεις-όπως άλλωστε κάθε συζήτηση για οποιοδήποτε από τα πράγματα της χώρας μας- επικεντρώνονται στις (απαράγραπτες) ευθύνες της πολιτείας, σπανίως στις επιλογές και στις ευθύνες των πολιτών, και εν προκειμένω των εκπαιδευτικών, είναι αλυσιτελείς και ζοφερά, απλά και μόνο, διαπιστωτικές. Θα το επιχειρήσει όμως σήμερα, αναπαράγοντας μάλλον όσα απεχθάνεται. Θα σας μιλήσει για ένα περιστατικό που ο συντάκτης της έζησε […]

Η περί την Βιολογίαν των ονομάτων επίσκεψις

Το biology4u αναγγέλλει την έναρξη μιας νέας δραστηριότητάς του. Πρόκειται για μια σειρά podcast, δηλαδή μικρών ηχητικών εκπομπών, στις οποίες παρουσιάζεται η ιστορική διαδρομή ενός βιολογικού όρου, μέσα από τους μαιάνδρους της επιστήμης και της γλώσσας. Η σειρά ονομάζεται: «Η περί την βιολογία των ονομάτων επίσκεψις» και μερικά από τα επεισόδιά της παρατίθενται ενδεικτικά από τους συνδέσμους που ακολουθούν. ΩΣΤΟΣΟ: Μπορείτε να τα ακούσετε όλα, είτε από τη διεύθυνση της υπηρεσίας Anchor στην οποία φιλοξενούνται, είτε […]

Ο Πάνθηρας

Ακόμη κι αν έχετε ξεχάσει το όνομά του, δεν μπορεί, θα θυμάστε το δημοφιλές βιβλίο του, τα «Γράμματα σε έναν Νέο Ποιητή» με τα οποία ο συγγραφέας συμβούλευε έναν νεαρό θαυμαστή του για τα πρώτα βήματα στην ποίηση, αλλά μάλλον και στην ίδια τη ζωή. Αναφερόμαστε φυσικά στον Rainer Maria Rilke, τον Γερμανο-Αυστριακό μοντερνιστή, αλλά βαθύτατα λυρικό, ποιητή που τον θυμηθήκαμε όταν διαβάσαμε ένα ποίημά του το οποίο σχετίζεται με το με το αντικείμενο της σελίδας. Το ποίημα αυτό λοιπόν […]

Οἵτινές ποτ’ ἔστε χαίρετε! Εἰρηνικῶς πρὸς φίλους ἐληλύθαμεν φίλοι

Με αυτόν τον χαιρετισμό, που στα Νέα Ελληνικά σημαίνει: Χαίρετε, όποιοι κι αν είστε! Ήρθαμε ειρηνικά ως φίλοι σε φίλους, και είναι ηχογραφημένος σε έναν επίχρυσο χάλκινο δίσκο, ενσωματωμένο στο πλαίσιο των διαστημοπλοίων Voyager I και Voyager II, η ανθρωπότητα θα χαιρετήσει την εξωγήινη μορφή ζωής, που ίσως τα δύο διαστημόπλοια συναντήσουν κατά τη διάρκεια του μεγάλου ταξειδιού τους στο διαστρικό διάστημα που ξεκίνησε πριν 40 χρόνια. Ο προφορικός αυτός χαιρετισμός, (που μπορείτε να τον ακούσετε, πατώντας το […]

Ένας κομψός νηματώδης

Σε προηγούμενες δημοσιεύσεις μας, είχαμε παρουσιάσει δύο από τους αφανείς ήρωες της εργαστηριακής έρευνας, την Drosophila melanogaster και την Ε. coli. Δικαιωματικά λοιπόν σειρά πρέπει να πάρει ένας σχετικά νεοφερμένος μέτοικος των εργαστηρίων βιολογίας ο οποίος όμως στα 40 χρόνια της ιστορίας του ως πειραματικό υλικό έχει καταφέρει να αναδειχθεί ως: – Ο πρώτος πολυκύτταρος οργανισμός του οποίου αλληλουχοποιήθηκε πλήρως το γονιδίωμα (Οκτώβριος 2002). – Ο μοναδικός πολυκύτταρος οργανισμός του οποίου συντάχθηκε το διάγραμμα που παρουσιάζει […]

Escherichia coli, μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα αλλά με μεγάλη προσφορά στην εργαστηριακή έρευνα

Συνεχίζουμε το αφιέρωμά μας στα δημοφιλή πειραματικά υλικό, περνώντας στην Escherichia coli, έναν πραγματικό Ιανό του κόσμου των μικροβίων,  καθώς η γενναιοδωρία του, προς εμάς και τις υποθέσεις μας (έρευνα, παραγωγή προϊόντων), συνυπάρχει με την απειλητική ως και θανατηφόρο δράση του. Την συναντήσαμε λοιπόν σε μια από τις σχετικά πρόσφατες κατοικίες της, ένα εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας, και τις θέσαμε τις γνωστή ακολουθία ερωτήσεων, στις οποίες απήντησε με προθυμία. –Ποιο είναι το όνομά σας; Ο άνθρωπος που […]

Οι αφανείς πρωταγωνιστές της εργαστηριακής έρευνας

Θα μπορούσατε να φανταστείτε τον Mendel να διασταυρώνει… πλατάνια προκειμένου να εξαγάγει τους νόμους της κληρονομικότητας ή τον Morgan να διασταυρώνει… ελέφαντες για να διερευνήσει τη φυλοσύνδετη κληρονομικότητα; Φυσικά όχι. Αν μη τι άλλο, ο χρόνος και ο χώρος που χρειάζεται για να αναπαραχθούν οι οργανισμοί αυτοί, τους κάνουν παντελώς ακατάλληλους ως υποψήφια πειραματικά υλικά. Αντί λοιπόν για ελέφαντες και πλατάνια στη βιολογία χρησιμοποιούνται οργανισμοί, που αν και στην καθημερινή ζωή μπορεί να περνούν απαρατήρητοι, […]

Καλύτερα ένα κακό σχέδιο, παρά κανένα…

Ο κ. Φωτεινός είναι λάτρης της επιστημονικής φαντασίας και είναι ακράδαντα πεπεισμένος πως αυτό το είδος λογοτεχνίας προάγει την επιστήμη. Συνηθίζει μάλιστα, όποτε υποκρίνομαι πως αμφιβάλω για το όφελος ιστοριών στις οποίες κανένα περιστατικό, δεν είναι πραγματικό και τεκμηριωμένο, να μου υπενθυμίζει μια ρήση του Ray Bradbury, του συγγραφέα του Fahrenheit 451, σύμφωνα με τον οποίο: «Οτιδήποτε έχουμε ονειρευτεί είναι μυθοπλασία και οτιδήποτε έχουμε επιτύχει είναι επιστήμη, ενώ όλη η ανθρώπινη ιστορία δεν είναι τίποτε άλλο και […]

Ένας καταραμένος ποιητής και ένας εξέχων βιολόγος για τη δύναμη της παρατήρησης

Tο SMS που μου είχε στείλει ο κ. Φωτεινός ήταν σαφές και δεν επιδεχόταν αντίρρηση: Σήμερα στις 11 το πρωί στο γνωστό μας καφέ. Για να γνωρίσεις δύο εξαιρετικά κείμενα για τη σημασία της παρατήρησης στην Τέχνη και στην Επιστήμη! Επειδή γνώριζα πως  ο αποστολέας του ποτέ δεν υπερέβαλε σε κάτι που τον εντυπωσίαζε και χαιρόταν να μου γνωστοποιεί, δεν δίστασα στιγμή και του απάντησα με ένα σύντομο ΟΚ. Τροποποίησα λοιπόν το πρόγραμμα του σαββατιάτικου πρωινού, ώστε να συμπεριλάβει […]

O κ. Φωτεινός και οι μοριακοί αισθητήρες

Θυμάσαι το παραμύθι με τους “τρεις πρίγκιπες του Σερεντίπ” που σου είχα διηγηθεί, άκουσα τον κ. Φωτεινό να μου λέει από την άλλη άκρη του σύρματος. Ποιο του απήντησα. Αυτό του Κίπλινγκ που μου είπατε προσφάτως; Όχι, όχι αυτό. Αυτό που λες είναι το παραμύθι για το πώς έγινε η προβοσκίδα του ελέφαντα. Δεν αναφέρομαι σ΄αυτό. Σου μιλώ για το παραμύθι από το οποίο προέκυψε η λέξη serendipity, που χαρακτηρίζει κάθε τυχαία και απροσδόκητη επιστημονική […]