Εχει νόημα η ιατρική χωρίς την εξέλιξη;

Τα προφανέστερα παραδείγματα της σπουδαιότητας της εξελικτικής βιολογίας για την ιατρική αντίληψη σχετίζονται με τις μολυσματικές ασθένειες. [7]. Όπως σημείωσε ο Jon Laman (Erasmus University, The Netherlands), το ανοσοποιητικό σύστημα παρέχει την ιδανική πλατφόρμα για την εξήγηση της ιατρικής σημασίας των λεπτών εξελικτικών σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των παθογόνων και των ξενιστών τους.

Αντιλαμβανόμενοι πώς εξελίσσεται η μολυσματικότητα μπορούμε για παράδειγμα να προβλέψουμε τις πιθανές και μερικές φορές ανεξήγητες (και αμφισβητούμενες) αρνητικές συνέπειες του ατελούς εμβολιασμού [8,9]. Όμως η εξέλιξη μπορεί να μας πει γιατί ο ιός HIV προέκυψε μετά την υπερπήδηση του απομονωτικού φράγματος μεταξύ των πρωτευόντων [10], ενώ μας κάνει ικανούς να προβλέψουμε την επικείμενη άφιξη της γρίππης των πτηνών και επίσης εκείνων των μεταλλάξεων που μπορούν να είναι πρόσφορες για το εξελικτικό άλμα, από τα πτηνά στον άνθρωπο [11]. Όπου οι επιδημιολογικές και πληθυσμιακές μελέτες διεξάγονται στην ίδια κλίμακα χρόνου, το αναδυόμενο επίπεδο της «φυλοδυναμικής» μπορεί να μας πληροφορήσει  για τον χρόνο και την πρόοδο της προσαρμοστικότητας των παθογόνων [12].

Η σχέση της εξέλιξης με την ιατρική είναι ωστόσο ακόμη ευρύτερη. Οι συμμετέχοντες στην συνάντηση του York συζήτησαν όχι μόνο πώς η ευπάθεια στον καρκίνο είναι μια ανεπιθύμητη συνέπεια της ανθρώπινης μηχανικής και της φυσικής επιλογής  (Mel Greaves, Institute of Cancer Research, UK), αλλά και πως η θεωρία της ιστορίας της ζωής μπορεί πιθανόν να ερμηνεύσει τα πρότυπα των αυτόματων αποβολών (Virginia Vitzthum, Indiana University), πώς μια συγκριτική μελέτη στους διαφορετικούς ανθρώπινους πολιτισμούς και στα διαφορετικά πρωτεύοντα, μπορεί να αυξήσει τα ποσοστά του θηλασμού (Helen Ball, University of Durham), αν η κλινική κατάθλιψη έχει μια προσαρμοστική προέλευση  (Lewis Wolpert, University College London), και αν οι απόπειρες αυτοκτονίας αντιπροσωπεύουν πράγματι εξελικτικές  διαπραγματευτικές χειρονομίες (evolutionary bargaining chips), στις έντονες κοινωνικές διαφωνίες.(Ed Hagen, Humboldt University).

Όπως σε κάθε αναδυόμενο τομέα, οι ιδέες μεταβάλλονται και η επιστήμη θέτει τις προκλήσεις της. Η στενή γενετική ιδέα  [13]—ότι μερικοί πληθυσμοί (π.χ από την Πολυνησία) είναι ιδιαιτέρως επιδεκτικοί στο διαβήτη τύπου 2 και τα καρδιακά νοσήματα, εξαιτίας  της παρελθούσας πίεσης επιλογής κατά τη διάρκεια των εποχών των λιμών, δεν απολαμβάνει πλέον την υποστήριξη που είχε στο παρελθόν [14]. Η Tessa Pollard (University of Durham, UK) εξήγησε ότι το αποκαλούμενο σύνδρομο Χ θεωρείται τώρα το αποτέλεσμα της γενικότερης έκθεσης σε μια γρήγορη μεταβολή του τρόπου ζωής, όταν  η δυτική κοινωνία εισέβαλε  σε αυτούς τους πληθυσμούς κατά τη διάρκεια των μέσων του 20ού αιώνα. Εν τούτοις, η σχέση ανάμεσα στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον, τον τρόπο διατροφής και την προδιάθεση για την αρρώστια, απέχει από το να έχει διασαφηνιστεί.  Πολλές καταστάσεις που σχετίζονται με τη διατροφή και είναι αντιπροσωπευτικές των βιομηχανοποιημένων κοινωνιών, όπως για παράδειγμα η παχυσαρκία, η αύξηση της αρτηριακής πιέσεως και τα χαλασμένα δόντια, έχουν ερμηνευθεί ως αποτέλεσμα μιας εξελικτικής ασυμβατότητας ανάμεσα στις  υπερεπεξεργασμένες και πλούσιες σε λιπαρά σύγχρονες τροφές μας και το περιβάλλον μας, στο οποίο οι άνθρωποι κάποτε ήταν ιδανικά προσαρμοσμένοι. Η Sarah Elton (Hull York Medical School, UK) προειδοποίησε ότι ενώ αυτή η αναλογία  (το «περιβάλλον της εξελικτικής προσαρμοστικότητας»), ήταν χρήσιμη ως ερευνητικό εργαλείο και οδήγησε σε καμπάνιες δημόσιας υγείας υπέρ μιας καλύτερης διατροφής (περισσότερα σπέρματα, ξηροί καρποί, λίπος ιχθύων), η αναδημιουργία μιας τυπική διατροφής «Λίθινης Εποχής» ως σημείο αναφοράς, μπορεί να αποδειχτεί παραπλανητική. Η οικολογία του ανθρώπου κατά το παρελθόν ήταν τόσο μεταβλητή, όσο  η οικολογία του ανθρώπου (και των άλλων πρωτευόντων) σήμερα.

Ωστόσο δεν λείπουν και οι περιπτώσεις στις οποίες το εξελικτικό πλαίσιο για τη μελέτη της ανθρώπινης ποικιλότητας μπορεί να θεωρηθεί μη παραγωγικό. Ο George Ellison (St. George’s Medical School, UK) παρείχε ένα παράδειγμα, που δεν αφορά ωστόσο την εξελικτική ιατρική, μιας από στατιστική άποψη, αμφισβητούμενης έρευνας που οδήγησε σε πλαστά συμπεράσματα για τοπικές διακυμάνσεις στο IQ (τις οποίες δεν προτίθεμαι να αναπαραγάγω). Όμως  κακές δημοσιεύσεις δημοσιεύονται σε όλα τα επιστημονικά αντικείμενα και αποτελούν λάθη των επιστημόνων και του συστήματος αξιολόγησης των εργασιών τους και όχι της επιστήμης.  Τέτοιες εργασίες δεν πρέπει να παράσχουν το πρόσχημα για την αμφισβήτηση της σημασίας της εξέλιξης στην ιατρική (και σε οποιαδήποτε άλλη επιστήμη της ζωής). Ακόμη και στο πολύ βασικό επίπεδο, οι φοιτητές των Ιατρικών Σχολών μπορούν να αντλήσουν ιδέες που δεν μπορεί να τους προσφέρει καμία άλλη βασική επιστήμη, κατά τη διάρκεια των σπουδών της.  Ο Paul O’Higgins (Hull York Medical School) επισήμανε ότι είναι πολύ ευκολότερο να μάθουν οι γιατροί τα νεύρα που περιλαμβάνονται στο βραχιόνιο πλέγμα, αν πρώτα έχουν κατανοήσει την προέλευση των πενταδάκτυλων άκρων.

Δεν είναι αλήθεια ωστόσο ότι όλοι οι κλινικοί γιατροί δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη σημασία της εξέλιξης. Η Gillian Bentley, όταν βρισκόταν στο Imperial College του Λονδίνου (τώρα είναι στο Πανεπιστήμιο του  Durham) πραγματοποίησε μια σειρά συνεντεύξεων με εξέχοντες βιολόγους και κλινικούς γιατρούς.